Agresifleri hepimiz biliyoruz. Bir alev gibi hemen parlayıverir tepkilerini en abartılı şekilde verir hatta zaman zaman bağırıp çağırmaktan, kavga etmekten çekinmezler.
Bir de “Pasif Agresif” (Edilgen Salgırgan) denen bir insan tipi var. Günümüzde pasif agresif tutumlar oldukça yaygın. Bunda hem teknoloji hem de bireysellik etkin neden. Onun için insanlar iletişim kurmak ve konuşmak yerine sms ile ilişkilerini bitiriyorlar ya da konuşmaktan kaçıyorlar.
“Pasif Agresiflik” konusu bir klinik psikoloji konusu.
Konunun uzmanı değil sadece ilgilisiyim. Bu yazımı araştırmalara dayanarak yazdım. Bunun için bazı web sitelerinden, süreli yayınlardan ve kitaplardan faydalandım. Okudum ve yazdım. Keza yetkin bir insan kaynakları profesyonelinin insanlardaki kişilik bozuklukları hakkında bir psikolog kadar olmasa da, genel hatları ile bilgi sahibi olması gerektiğini düşünüyorum.
Bakalım, Pasif Agresiflik nedir ne değildir? Kimler pasif agresif? Pasif agresifliğin belirtileri? Kendimize sormamız gereken sorular neler? Ne yapmak gerekir?
Böylelikle yazıyı okurken herkes evvela kendine sonra etrafına şöyle bir baksın ve dikkatlice düşünsün.
Hep yanlış anlaşıyorum.
Bana değer verilmiyor.
Yaptığım işi benzerlerimden daha iyi yapıyorum.
Müdürüm bir şey bilmiyor. Nasıl müdür olmuşsa?
Bazı insanlar kendi kendilerini kandırmanın ustasıdırlar. Kendilerine bir rol biçerler ve bu role inanırlar. Kişiliklerini kabul edilebilir ve edilemez diye ikiye ayırırlar. Kabul edilemez saydıkları parçayı yok sayarlar. Pasif – agresifler de bu özellik çok belirgindir. Pasif – agresifler saldırganlık dürtülerini yanlış kullanan kişilerdir. Adı üzerinde pasif bir direniş, pasif ve dolaylı bir saldırganlık gösterirler. Örneğin, bir toplantıda patronuna söyleyemediği bir sorunu veya patronunun bir kusurunu, arkadaşlarına iyilik yapıyor kisvesi altında söyleyip ego doyumu sağlamaya çalışır. Veya ilişkilerde sevgilisinin/eşinin içten içe sinir olduğu ancak yüzüne söyleyemediği bir özelliğini şaka yaparak dışa vururlar. İlginçtir bu eylemleri yaparken bu kişiler samimidirler, bilerek yapmazlar. Çünkü kişiliklerinin bu yönünü kabul etmezler. Eğer farkındalık sağlanırsa kişilik gelişimi sağlanabilir.
Pasif Agresif ruh halini tanımakta yarar sağlayacak davranış örnekleri ise şunlar :
- Sürüncemede bırakır, yapılması gereken şeyi geciktirir veya zamanında yetiştirmez.
- Yapmak istemediği bir şeyi yapması istendiğinde kızar, surat asar veya tartışmaya girer.
- Kızgınlık, alınganlık, pişmanlık duyguları yaşar.
- Sorunlarla, kişilerle yüzleşmekten kaçar.
- Kızgınlık ve/veya kırgınlıklarını direkt ifade etmez, dolaylı yolları tercih eder.
- Kasten yavaş çalışıyor veya kötü yapıyor gibi görünür.
- Haksız yere karşı çıkar, sıklıkla itiraz eder.
- “Unuttuğunu” öne sürerek yükümlülüklerden kaçınır.
- Eksiklik ve yetersizlik duygusunu sıklıkla taşır.
- Kolayca küser.
- İnatçı olarak bilinir.
- Başkalarından gelen faydalı tavsiyelere içlenir, bozulur.
- Kolayca gücenir, gönül koyar.
- Grup faaliyetlerinde kendisine düşeni yapmayarak başkalarının çabalarını boşa çıkarırlar.
- Yetkili durumundaki kişileri anlamsız yerde eleştirirler.
- Kendisinden üstün hissettiği kişileri küçümser, kusurlarını ararlar.
- Vermeyi, yardım etmeyi severler.
- Onaylama ve övgü açlığı içerisindedirler.
- Kendilerinin başkaları için çok şey yaptığını fakat başkaların aynı iyiliği yapmadığını hep düşünürler, çoğu zaman belgelerle gösterirler.
- Karşı tarafı öfkelendirir sonrada onu suçlar “öfkeni kontrol etmen gerekir” derler.
- Her şeye öncelikle “hayır” deme eğilimindedir.
- Olmamış ve söylenmemiş şeyler için gerilim çıkarmayı sıklıkla yapar.
- Yakın çevresi yorucu ve zor kişi olduğunu söyler.
- Yanlışlarının yanlış anlaşılmaktan ibaret olduğunu sanarlar.
Bu davranışları kafanızda yorumlarken şöyle düşünmeniz gerekiyor:
Bu davranışların birini veya bir kaçını bir iki kez sergilemiş insan değil, bu davranış kalıplarının zaman, mekan ayırd etmeksizin ve karşısındaki her kişiye benzer şekilde sergilenen davranış kalıpları olarak gerçekleşiyor olması mühimdir. Sizde de 4 veya daha fazlası varsa kendinizi dikkatlice gözden geçirmenizde fayda var.
Pasif Agresif insan tip gerek özel hayatınızda birlikte yaşaması gerekse iş hayatınızda birlikte çalışılması en zor kişilik bozukluğu tiplerinden biridir. Daima bugünün işini yarına bırakırlar, sonra da yapmazlar. Hayata küskün oldukları için, herhangi bir yöntemle motive edemezsiniz.
Görünüşte uysaldır !
Pasif Agresif insan tipi görünüşte uysaldırlar, genelde her şeye “evet” diyen ama “evet” dediklerini yapmayan bir yapıya sahiptirler. Uysal görünürler, istemedikleri şeye dahi “hayır” diyemezler. Ama karşısındakini düş kırıklığına uğratıp kızdırırlar. İhmalkardırlar. Hayatın akışına kapılmış kişilerdir. Kendilerini yönetmekten aciz oldukları gibi, yönetilmeye de uyum göstermezler.
Sıradan işlerde bile beklenen çabaya karşı negatif yaklaşım ve pasif direnç gösterirler. Sitem edecek olsanız daha büyük sitemle cevap verirler, kendilerine değer vermediğinizi söyleyip suçlarlar. Hallerinde genel bir küskünlük, asık suratlılık hakimdir. Eleştirilince de olaya tartışmacı yaklaşırlar.
Hep otorite sahibi kişileri ve kurumları eleştirir, kuralları küçümserler. Kendi hayatlarını yaşamak yerine başkalarını kıskanma ve kendi şanssızlığını vurgulama eğilimleri vardır. Bazen yetersizlikten küstahlaşır, ardından pişmanlık gösterirler.
Üzerlerine gidilince yapmak istemediği işleri özellikle kötü yapma veya ağır çalışma haliyle pasif direniş gösterirler. Mesela ütü yapmak istemiyorsa, kocası ona kızınca gider isteksizce buharsız bir şekilde ütüler ve pantolonlara çift çizgi yapar ya da parlatır. Veya sevgilisini bir ortam içinde şaka yollu dalga geçerek aşağılar. Kusur bulmaya hevesli insan tipidir.
Onlara göre herkesin talebi mantıksızdır. Mesela faturaları yatırmayı, tamirci getirmeyi günlerce unutur. Bu açıkça yapmayacağım demek yerine uyguladığı bir yöntemdir. Bu tiplerle yaşamak gerçek bir karın ağrısıdır. Evlenmek ve çoluk çocuk sahibi olmak durumu daha da güçleştirir.
Pasif agresif tipler tepkisini, düşüncesini açıkça dile getirmez.
Agresiflik bile kendi içinde bir samimiyeti barındırır. Agresif insanlar gerçek tepkilerini bir anda yüzünüze karşı verirler. Ancak pasif agresif tipler tepkisini, düşüncesini açıkça dile getirmez. Yapmayacağını bildiği şeylere bile kafa sallar.
Bu tipler, asla durumlarını kabullenmezler. Yaptıkları en ufak işleri bile gözünde büyütür, herkesin düşündüğünden çok daha iyi iş yaptıklarına inanırlar. En kötü tarafları, işlerini kolaylaştırabilecek tavsiyelere kızarlar. Mesela faturaları talimatla otomatik olarak yatırmalarını veya interneti kullanmalarını söylersiniz, “akıl verme” diye çıkışırlar.
Genelde iş buyuran, tavsiye veren kişilerden hoşlanmazlar. Patronu gibi kimseleri eleştirir veya onlara çatar, işten atılırlar. Bu zaten istedikleri bir şeydir, çünkü zaten çalışmak istememektedirler. Kendilerine verilen talimatlara bozulurlar, bir köşede pısar ve surat asarlar. Halbuki işyerinde bu tipler mutlaka birilerinden talimat alacaklardır. Çünkü liderlik ve yöneticilik konumlarına ilerleyecek kişilik güçleri mevcut değildir. Sorumluluğa karşı genel bir kızgınlık halindedir. Kızgınlıklarını bu tip davranışlarla sergilerler. Başkalarını suçlamaya meyilli olurlar.
Sürüncemede bırakma, inatçılık ve verimsizlik gibi davranışlar bu probleme sahip insanların tipik davranışlarıdır.
Ne yazık ki, hiçbir test bize adayın kişilik bozukluğu var diyemez !
Çalışma ortamınızda bu tiplerin varlığını dikkatlice gözden geçirin. Ne yazık ki, hiçbir test bize adayın kişilik bozukluğu var diyemez. Bu nedenle hem işe seçmede hem de bir ekip içinde pasif agresif tutumlu kişilerin varlığını tespit etmek ve ona göre aksiyon alabilmek mühimdir. Kaldı ki, pasif agresif tiplerin verimliliğinin yüksek olmasını beklemek mantıklı olmayacaktır. Bu nedenle gerektiğinde hızla yolların ayrılmasında fayda vardır.
Evlilik veya ilişki tarafına gelecek olursak, evleneceğiniz kişinin bu gibi huylarını sezdiyseniz sakın evlenmeye acele etmeyin. Araştırmalar bu rahatsızlığa sahip insanların çocukluklarında ailelerinin kararsız, belirsiz ve hatta ihmalkar davranışlarına maruz kaldıklarını gösteriyor. Ailenin davranışı sebatsız, düzensiz ve sinirleri yıpratıcı olduğu için çocuk kızgınlık ve küskünlük duygularının esiri olur. Nitekim bu duyguları ne ifade edebilir ne de gitmesine izin verebilir. Yani pasif agresiflerin çocuk sahibi olmaları bile tehlikeli!
Çünkü bu tipler kendileriyle dürüstçe yüzleşmez, düzelmeye çalışmazlar. Tedavileri ise ancak kendi istemelerine bağlıdır. Sizin kusurlarınızı arayan, hislerini size dürüstçe ifade etmeyen, sizi suçlayan, gerilim yaratan, kızan, bozulan, alınan, bir tavsiye veya öneri de surat asıp bir köşede pısan biri ile ne derece mutlu olacağınızı bir kez daha düşünün. (Siz de bir pasif agresif değilseniz tabi)
Kişi kendi durumunun ve özelliklerinin farkında olarak gelişmek ve davranışlarını değiştirmek istiyorsa tedavinin başarılı olabilmesi için kişinin kökleşmiş davranış şekline, yaklaşımlarına, bakış açılarına, ilişki yapılarına ve kapasitelerine değinilmesi gerekir.
Kaynaklar :
http://www.htanoropsikiyatri.com
http://psikoloji-psikiyatri.com
http://www.klinikpsikiyatri.org
Yorum Yapılmamış